Deelmobiliteit in de versnelling met zakelijke vloten

Poolauto’s en de praktijk van zakelijk delen 

Bedrijven en organisaties met een kleinere of grote vloot zijn al jarenlang gewend om voertuigen te delen. Vaak wordt dat niet autodelen genoemd, maar zijn dat de bekende poolauto’s of in het Engels de motorpool. Steeds vaker komen daar ook (elektrische) fietsen bij. 

Medewerkers gebruiken deze voertuigen tijdens hun werkzaamheden: naar afspraken toe, inspectierondes doen en meer. Ook woon-werkverkeer kan met deze voertuigen, want dat valt onder zakelijk gebruik. 

Privégebruik: toegestaan, maar onaantrekkelijk 

In principe zouden deze auto’s ook privé gebruikt kunnen worden zonder dat de medewerker bijtelling betaalt. Dat kan alleen als de medewerker betaalt voor het privégebruik vanuit netto inkomen. De werkgever verhuurt de auto dan als het ware aan de medewerker en bepaalt wanneer dit wel of niet mag. Zo is er geen sprake van “ter beschikking stelling”, zoals de Belastingdienst dat noemt. 

Maar wat moet dan het tarief zijn voor privégebruik? Daarover is lang geleden een uitvoeringsafspraak gemaakt tussen de Belastingdienst en de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA). De huidige tarieven zijn echter zo hoog – en inmiddels achterhaald – dat een medewerker goedkoper uit is bij een reguliere autoverhuurder. Onlangs bevestigde de Belastingdienst dat dit ook de bedoeling is, zodat er geen sprake kan zijn van een oneigenlijk voordeel in de vorm van “loon in natura”. 

Stille vloten in de avond en het weekend 

Door de hoge tarieven en het risico op naheffingen staan zakelijke deelauto’s ’s avonds en in het weekend stil. Zelfs woon-werkverkeer wordt vaak niet toegestaan, ondanks dat dit voor de Belastingdienst wél zakelijk is. 

Het gevolg: een grote vloot zakelijke auto’s die ongebruikt blijft, terwijl deze prima privé ingezet hadden kunnen worden tegen betaling. Zou privégebruik financieel aantrekkelijker gemaakt worden, dan zouden veel medewerkers geen privéauto meer nodig hebben of het aantal auto’s per huishouden verminderen. Dat zou het delen van auto’s in één klap versnellen, terwijl ook veel oude, vervuilende privéauto’s zouden verdwijnen. 

Met publieke deelauto’s lukt het ook niet 

Een alternatief is de publieke deelauto. Medewerkers kunnen die wel gebruiken voor privéritten, maar niet voor zakelijk verkeer of woon-werkverkeer. Daar mag slechts €0,23 per kilometer voor gedeclareerd worden, terwijl een publieke deelauto al snel €0,30 per kilometer kost plus een uurtarief. Dit maakt de optie onaantrekkelijk. 

Het resultaat: publieke deelauto’s staan door de week stil en rijden in het weekend, terwijl zakelijke deelauto’s juist door de week rijden en in het weekend stilstaan. Dat is inefficiënt en kostbaar. 

Een gemiste kans voor overheid en werkgevers 

Wanneer de belastingdienst zou toestaan dat zakelijke deelauto’s tegen hetzelfde tarief als publieke deelauto’s privé gebruikt mogen worden, zou er direct een enorm aantal deelauto’s beschikbaar komen – meer dan het huidige aanbod van publieke deelauto’s bij elkaar. Deze auto’s zijn al betaald, vaak elektrisch en zorgen voor continuïteit. Bovendien biedt dit werkgevers een aantrekkelijke arbeidsvoorwaarde en kan het leiden tot een sterke afname van oude, vervuilende auto’s. 

Opmerkelijk is dat in Duitsland dit al wél mogelijk is. Daar kunnen medewerkers een zakelijke deelauto privé gebruiken zolang ze de rit betalen, zonder dat de bijtelling in werking treedt. 

Wat houdt de Belastingdienst tegen? 

De oplossing lijkt eenvoudig: herzie de uitvoeringsafspraak met de achterhaalde tarieven en bepaal opnieuw wat “ter beschikking stelling” betekent. Met moderne IT-systemen kunnen rittenregistraties sluitend worden bijgehouden en kan privégebruik plaatsvinden wanneer de auto’s zakelijk niet bezet zijn. 

Wel is duidelijk dat minder privéauto’s leiden tot minder belastinginkomsten: lagere motorrijtuigenbelasting, minder accijns en minder btw op brandstof. Maar dit argument zou niet zwaarder mogen wegen dan de maatschappelijke voordelen: minder auto’s, minder uitstoot en meer elektrische kilometers. 

Alternatieve route voor bedrijven 

Als de overheid geen ruimte wil bieden, rest bedrijven niets anders dan zelf een exploitatiebedrijf op te zetten dat de auto’s verhuurt, zowel zakelijk als privé. Ook leasemaatschappijen kunnen hier een rol in spelen. 

Oproep aan de overheid 

De oproep is duidelijk: laat privégebruik van zakelijke deelauto’s toe tegen dezelfde tarieven als publieke deelauto’s en voorkom dat er sprake is van “ter beschikking stelling”. 

Voor medewerkers betekent dit heldere uitgaven zonder oneigenlijk voordeel. Voor organisaties biedt het zekerheid en efficiëntie. Voor de samenleving leidt het tot minder privéauto’s, het verdwijnen van oude brandstofauto’s en een grotere inzet van elektrische deelauto’s. Precies de richting waar het overheidsbeleid zelf op stuurt.